Gedrag, wat is dat nu eigenlijk? Vaak wordt het in één adem genoemd met ‘afwijkend’ en ‘anders’. Maar gedrag is er altijd, elk kind én elke volwassene heeft er iedere dag mee te maken. Bij zichzelf en bij de ander. Gedrag is een vak waar we allemaal een aandeel in hebben.
Tijdens dit themajaar benaderen we gedrag in de breedste zin van het woord. Door nieuwe tools te leren en praktische kennis op te doen willen we meer rust, structuur en ruimte creëren in de scholen en in de groepen. Geen focus op de uitzonderingen, maar aandacht voor alle leerlingen en medewerkers. Want iedereen verdient leer- en werkgeluk!
Workshops & lezingen
14 november 2023
Traumasensitief onderwijs in de praktijk
door Floortje Looijen - Stichting Orion
Op 14 november vond de eerste workshop plaats in het kader van het themajaar gedrag: 'Traumasensitief onderwijs in de praktijk' van Floortje Looijen van het Expertisecentrum van Orion. Het Expertisecentrum verzorgt al een aantal jaren trainingen TSO ook voor reguliere scholen. Op de Van Detschool (cluster 4) wordt gewerkt met een schoolbrede traumasensitieve aanpak. Het idee daarachter is dat in elke klas meerdere kinderen zitten met trauma en dat een schoolbrede aanpak deze kinderen helpt om mee te kunnen blijven doen. Hierover kunt je ook lezen in het boek 'Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen', waarvan er tijdens de Gedrag-dag op 30 oktober ook flink wat zijn uitgedeeld.
Het was een interessante workshop waarin veel praktische informatie gedeeld is. Floortje heeft achteraf ook haar PPT gedeeld. Met het nadrukkelijke verzoek om deze niet buiten Staij te verspreiden!
Een paar tips uit de workshop:
-
Trauma en stress gaan hand in hand. Realiseer je dat kinderen met stressvol gedrag (naar buiten of naar binnen gericht) vaak te maken hebben (gehad) met ingrijpende gebeurtenissen in hun thuissituatie of daarbuiten. Pas je taal en je verwachtingen daarop aan.
-
Schaf een aantal stressbestrijdens aan in je klas. Knijpballen, knuffels, maar ook een trampoline op de gang, wiebelkussens en - krukken, die kindelen (af en toe) kunnen gebruiken (kan samengaan met het gebruik van zandlopers).
-
Creeer in de klas en/of in de school een time-in-plek (bijvoorbeeld een zitzak of een tentje), en leer kinderen zelf te bepalen wanneer ze daar naartoe gaan en voor zichzelf te zorgen.
-
Start de dag met zachte neutrale muziek in de klas, 60 tot 80 BPM (een rustige hartslag). Kinderen worden daar ook rustig van.
Downloads
29 november 2023
Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag
door Marisa Post en Merel Koers - Stichting Orion
Het doel van deze bijeenkomst was stil te staan bij moeilijk verstaanbaar gedrag en ons bewust te worden van hoe hier het beste mee om te gaan. Er werd ingezoomd op helpende factoren en besproken op welke wijze het leerkrachtgedrag een positieve bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de situatie. Hoe kijken we naar het gedrag van onze leerlingen vanuit de bestaande theorie en wat is onze eigen rol als professional?
De volgende onderwerpen kwamen tijdens de presentatie aan bod:
➢ Wanneer spreken we van moeilijk verstaanbaar gedrag en wat zien we in de
praktijk?
➢ Welke factoren zijn van positieve invloed?
➢ Kijken onder de oppervlakte
➢ Een trauma-sensitieve benadering
➢ Uitgaan van onderwijsbehoeften
➢ Leerkracht-leerlingrelatie als basis!
14 december 2023
IK JIJ WIJ werkmethode: Getriggerd door ouders
door Ilse van Kemenade - Wilde Kastanje
IK JIJ WIJ werkmethode: Getriggerd door ouders: meer resultaat met minder stress! Herkennen van je eigen emotionele triggers en deze triggers leren reguleren en benutten in gesprekken met ouders.
Wat neem je mee naar huis na deze workshop?
• Je leert je eigen emotionele triggers gewaar te zijn in contact met ouders
• Je leert ook te herkennen wanneer ouders emotioneel getriggerd zijn en hoe je kunt co-reguleren om samen tot goede samenwerking te komen
• Je ontdekt hoe de IK JIJ WIJ werkmethode je in dit kader houvast geeft
16 januari 2024
IK JIJ WIJ werkmethode: Omgang met ouders
door Ilse van Kemenade - Wilde Kastanje
IK JIJ WIJ werkmethode: Omgang met ouders: vind je vitale plek! Systemische principes leren toepassen om met efficiëntie meer te bereiken in je interacties met ouders.
Wat neem je mee naar huis na deze workshop?
• De vaardigheid om vanuit systemisch bewustzijn gesprekken te voeren met ouders
• Je leert beter herkennen wanneer je systemisch verstrikt raakt en wat daarvan het effect kan zijn
• Handvatten om jouw vitale systemische plek te vinden en deze vol in te nemen in contact met ouders
31 januari 2024
Pedagogische Tact
door Anouk Liebrand - NIVOZ
Deze workshop draaide vooral om reflectie. Anouk Liebrand van het NIVOZ liet ons nadenken over onszelf als leerkracht. Hoe ben jij als leerkracht? Zou jij het leuk vinden om bij jezelf in de klas te zitten? De kern van Pedagogische Tact is dan ook om altijd je aannames te blijven checken en open te blijven staan. Bij onszelf, maar ook bij onze leerlingen zie je niet altijd wat er echt gaande is, wat er achter het gedrag zit.
Onze pedagogische opdracht is datgene wat ons drijft. Hier zit ook je eigen biografie en je eigen ervaringen uit het verleden aan vast. Hoe kijk jij naar de wereld? Wat heb jij meegemaakt? Dat geef je allemaal mee aan je leerlingen. Wat zien de kinderen wel en wat zien ze niet van jou als jij voor de klas staat? Wees daarvan bewust. Het is belangrijk om het perspectief van de leerling te zien. Kinderen kijken door jouw ogen naar de wereld en zichzelf. Wat wil jij ze laten zien?
Bekijk ook de TED-talk hiernaast die Anouk met ons deelde over het belang van een goede band met je leerlingen.
Al met al gaf de workshop ons genoeg stof tot nadenken!
14 februari 2024
Een 'vulkaan' in de klas
door Monique Baard
Iedere onderwijsprofessional maakt het wel mee dat een leerling of meerdere leerlingen in de klas of school moeite hebben hun emoties in bepaalde situaties in bedwang te houden waardoor het tot een ‘uitbarsting’ komt. Het reguleren van emoties zoals boosheid is een moeilijke vaardigheid.
Een escalatie verloopt in fasen. In deze workshop kreeg je inzicht in deze escalatiefasen. Hoe je ze herkent en wat je kunt doen in de verschillende fasen:
1. Rustig
2. Trigger
3. Agritatie
4. Escalatie
5. Piek
6. De-escalatie
7. Herstel
Belangrijk om te weten is dat kinderen alleen in de rustfase nieuwe vaardigheden kunnen aanleren. Sommige kinderen hebben nooit een rustfase.
Bij de-escalatie kun je nog niet praten met de leerling of verwachtingen hebben. Geef de leerling een repeterende taak. Pas daarna komt het herstel. Je kunt samen met de leerling een herstelplan invullen.
Maak als school een escalatieplan. Als je een kind ter bescherming vastpakt bij een escalatie is het belangrijk dat je als school hebt vastgelegd dat dit geoorloofd is.
7 maart 2024
Hoe houd ik ze bij de les?
door Monique Baard
Dat gedrag en leren met elkaar samenhangen trekt niemand in twijfel. Een leerling ontwikkelt zich beter in een school waar een veilig positief klimaat heerst en waar goed les wordt gegeven. En toch zorgt gedrag van leerlingen er soms voor dat het groepsklimaat en het goed kunnen lesgeven onder druk komen te staan.
Wat zijn bewezen effectieve basisinterventies die je iedere dag en iedere les kunt toepassen die gedrag positief kunnen beïnvloeden? In deze workshop kwamen pro-actieve en reactieve interventies aan bod die gedrag positief beïnvloeden en een negatief gedragspatroon voorkomen en doorbreken. Interventies die onder andere aan bod kwamen, waren technieken voor het aanleren van gedrag, versterken van gedrag door bekrachtigen of begrenzen. Ook het versterken van eigenaarschap van de groep en de leerling bij het versterken van positief gedrag werd behandeld.
19 maart 2024
Mindfulness en werkgeluk
door Angelique Hop en Susan Rijpkema
Mindfulness en werkgeluk; twee woorden die mensen soms maar zweverig vinden. “Ontspannen en gelukkig zijn, dat doe je maar in je eigen tijd” was - met name vroeger - gangbaar gedachtegoed. Gelukkig is er steeds meer het besef dat blije, ontspannen medewerkers zorgen voor blije klanten, studenten en leerlingen. Het gedrag van een leerkracht heeft effect op dat van de leerlingen. “Happy leraar = Happy leerling.”
Wat is er nodig gelukkig te (blijven) werken? Welke invloed heb jij daar zelf op en hoe neem je daar zelf meer de regie over? Op deze vragen zoomden Angelique Hop (mindfulness coach) en Susan Rijpkema (werkgelukdeskundige) tijdens deze workshop in. Beiden hebben een achtergrond in het onderwijs en weten uit eigen ervaring hoe cruciaal rust momenten in een dag inbouwen is. En hoe belangrijk het is om bewust te zijn van waar je goed in bent en waar je energie van krijgt.
“Rust krijg je niet, rust moet je creëren.” Dat klinkt eenvoudig, maar vinden veel mensen lastig. Perfectionisme, een te groot verantwoordelijkheidsgevoel, anderen willen helpen, dingen naar je toe trekken uit gewoonte. Allemaal zaken die maken dat je soms best over je eigen grenzen heen gaat. Er zijn veel dingen mogelijk om rust te nemen en een van die manieren is mindfulness. Een praktische workshop waarin je meer leerde over de theorie achter werkgeluk, wat stress en ontspanning mentaal en fysiek met je doet. Daarnaast deden we een paar mindfulness oefeningen die je thuis en in de klas kunnen helpen om meer rust in te bouwen. Win-win voor jou en voor de leerlingen!
3 april 2024
Taalontwikkeling en relatie tot gedrag
door Margot Padt - VierTaal
- Welke relatie bestaat er tussen gedrag en taal?
- Hoe maak je onderscheid tussen een taalprobleem en een gedragsprobleem?
- Waar kan je op inzetten als groepsleerkracht? Op welke manier kan je dat doen?
- Bij wie kan je ondersteuning vragen als de problematiek zwaarder is dan je aankan?
- Wanneer is begeleiding vanuit cluster 2 mogelijk?
Deze en andere onderwerpen stonden centraal in deze workshop over taal en gedrag.
Downloads
17 april 2024
Executieve functies in de klas
door Floortje Looijen & Merel Verspuij - Expertisecentrum Orion
Wat zijn executieve vaardigheden nou eigenlijk? Executieve functies is een neuropsychologisch concept dat verwijst naar de hogere cognitieve processen die nodig zijn om ervoor te zorgen dat we ons gedrag, onze gedachten en emoties kunnen aansturen en reguleren. Belangrijk is het onderscheid tussen executieve functies en executieve vaardigheden:
- Executieve functies: Zijn de hersenprocessen die zich in het brein afspelen.
- Executieve vaardigheden: Zijn de gedragingen en uitingen die je ziet. (Vaardigheden kan je je hele leven aanleren)
Orion spreekt van 11 verschillende executieve functies, opgedeeld in 2 categorieën:
Gedragsvaardigheden
• Reactie-inhibitie
• Emotieregulatie
• Taakinitiatie
• Volgehouden aandacht
• Flexibiliteit
• Doelgericht
doorzettingsvermogen
Denkvaardigheden
• Werkgeheugen
• Plannen
• Organiseren
• Timemanagement
• Metacognitie
Zwakkere executieve functies en vaardigheden kunnen onder andere ontstaan door: ADHD, angst, depressie, autisme, trauma.
Wat kun je zoal doen om die executieve vaardigheden te verbeteren?
- Start voor elke leerling met een nu-meting
- Gebruik een doorlopende leerlijn, zoals Breinhelden of Leren leren Nederland
- Speel spelletjes! Bijvoorbeeld: Ik ga op vakantie en ik neem mee...
25 april 2024
Wat vragen we van de leerkracht?
door Mirella van Minderhout - Bureau Mind
In deze (inter)actieve bijeenkomst ging Mirella in op pedagogische kennis en vaardigheden die we nodig hebben om in lastige situaties rond gedrag van leerlingen en kwaliteit van de relatie met leerlingen, ook steeds de leerkracht van een kind centraal te stellen in de verandering en hem daarin niet alleen te laten staan. Als we goed zorg willen dragen voor de leerling, moeten we goed zorgdragen voor de leerkracht. Hoe doen we dat? Wat vragen we van de leerkracht? En hoe realiseer je als leerkracht al die verschillende behoeftes van je leerlingen, met name op het gebied van gedrag? Wat is dan goed onderwijs tav gedrag en waarom doen we de dingen die we doen? Hoe bied ik ‘alle kinderen wat ze nodig hebben, binnen het gegeven dat je in het onderwijs de hele dag schaarste aan het verdelen bent? Ofwel goed zorgdragen voor de leerling = goed zorgdragen voor de leerkracht.
23 mei 2024
Actieve betrokkenheid creëren
door Hans van Holland - CED
Wat maakt een leraar excellent? De Amerikaan Doug Lemov observeerde leraren die opmerkelijke resultaten wisten te bereiken met hun leerlingen. Hij bekeek tot in detail wat er in het klaslokaal gebeurde: van leerlingen begroeten tot blaadjes uitdelen, van ongevraagd beurten geven tot wachten op een antwoord. Uit de succesfactoren ontstond Teach Like a Champion: 63 praktische technieken die onmiskenbaar bijdragen aan betere prestaties van leerlingen.
Is voor jouw leerlingen altijd duidelijk welk gedrag jij van ze verwacht? Hoe direct ben jij verbaal en non-verbaal in je communicatie omtrent gedragsverwachting? Met Teach Like A Champion maak je kennis met technieken die jou helpen om in ‘klare taal’ te sturen op het gedrag van jouw leerlingen. Met de technieken van Teach Like A Champion beschik jij over praktische tools om jouw klassenmanagement en pedagogisch en didactisch handelen te versterken.
Deze sessie werden de volgende technieken behandeld:
• Techniek 34: Bliksembeurt
• Techniek 38: Iedereen schrijft
• Techniek 10: Laat maar zien
• Techniek 43: Draai en praat