Terugblik
Feestelijk
Themajaar Lezen
Schooljaar 2022-2023
Bij de schoolbezoeken van schooljaar 2021-2022 viel het op dat bij diverse Staij-scholen het leesonderwijs volop in ontwikkeling is. Voorbeelden hiervan zijn de introductie van nieuwe begrijpend lezen methodes en het actualiseren/veranderen van de schoolbibliotheek.
Deze ontwikkelingen gaven ons de inspiratie om van schooljaar 2022-2023 een feestelijk themajaar ‘lezen’ te maken met allerlei workshops en lezingen over dit onderwerp. Het was een leesfeest voor elk boekenbeest!
Workshops Themajaar Lezen
Diversiteit en inclusiviteit
16 november 2022 | Joan Windzak
Tijdens de workshop van Joan Windzak van Educulture werd uitgebreid ingegaan op het belang van diversiteit en inclusie in jeugdliteratuur. De bijeenkomst inspireerde leerkrachten met praktische tips/handvatten om meer diversiteit en inclusie in het klaslokaal te integreren. Met een scoreformulier werd gekeken hoe 'divers' de schoolbibliotheek en de boekenplank in de klas zijn. Er waren per leeftijdscategorie tips voor titels die ter inspiratie gelden om de boekenkast/bibliotheek diverser en inclusiever te maken.
Erna van Koeven over 'Rijke Taal'
24 november 2022 | Erna van Koeven
Erna van Koeven en Anneke Smits hebben jaren ervaring in het taal- en leesonderwijs. Omdat ze twijfelden of dat taal- en leesonderwijs wel toereikend was voor kansarme leerlingen en dat graag wilden onderzoeken, zijn ze eerst een blog begonnen en hebben ze later een boek gepubliceerd: Rijke taal (met bijbehorende website: rijketaal.org). Erna van Koeven gaf in deze lezing aan wat voor Anneke en voor haar eye-openers waren in hun zoektocht naar effectief taal- en leesonderwijs.
Meer dan voorlezen...
10 januari 2023 | Suzanne van Oers
We weten allemaal hoe belangrijk voorlezen is voor de verdere ontwikkeling. Met voorlezen leren kinderen nieuwe woorden, krijgen ze meer kennis van de wereld, kunnen ze lekker wegdromen, horen ze ‘boekentaal’, doen ze letterkennis en verhaalbegrip op en wordt de basis gelegd voor leesplezier.
Voorlezen is dus de normaalste zaak van de wereld.
Als je als leerkracht echt inzet op leesvaardigheid in de volle breedte, dan kun je van veel momenten op de dag een doelgerichte, leuke en leerzame activiteit maken. Dat begint bij bewustwording. Waarom doe ik wat ik doe? Waarom lees ik dit boek voor? Hoe lees ik het voor en wat wil ik de kinderen eigenlijk leren? Allemaal vragen die tijdens deze workshop aan de orde kwamen.
Links
Poëzie in de klas
18 januari 2023 | Hans & Monique Hagen
Met een koffer vol spelletjes en spulletjes lieten Hans & Monique Hagen zien wat je met gedichten en versjes kunt doen in alle groepen van het basisonderwijs.
Hoe je onderzoek je samen met je leerlingen of een gedicht waar is of niet: kun je horen wat een ander denkt? Ruikt het groene kleurpotlood echt anders dan rood...
Poëzie helpt je om woorden te vinden bij bijzondere gebeurtenissen in het leven: liefde, geboorte of dood. Gedichten geven stof voor verrassende klassengesprekken. Door te spelen met poëzie vergroot je het taalbegrip, het taalgevoel en de woordenschat van kinderen. Je prikkelt de fantasie en de verbeeldingskracht.
Links
In de klas lesideeën
Leesbevordering in de klas
15 februari 2023 | Femke Ganzeman
In 'het nieuwe leesonderwijs' moeten we gebruik maken van rijke teksten. Maar wat zijn dat eigenlijk precies? Hoe herken je ze en 'mogen' we de avi-boeken nu helemaal niet meer gebruiken? Hoe creëer je een rijke leesomgeving en hoe zorg je tegelijk voor veel leesplezier?
Femke Ganzeman liet ons aan de hand van vele inspirerende voorbeelden zien hoe goed je daarbij kinderboeken kunt inzetten in je onderwijs. Er werden rijke teksten beoordeeld en we hebben samen bekeken hoe we deze kunnen inzetten in de les.
Bouwen aan een levende leescultuur
8 maart 2023 | Kees Broekhof
Leerlingen gemotiveerd aan het lezen krijgen, het lijkt een hele uitdaging. Kees Broekhof heeft concrete handvatten gegeven om met dit onderwerp aan de slag te gaan in je klas en met je team. De leescirkel van Aidan Chambers vormt hiervoor het uitgangspunt. Wat is een goede collectie? Hoe help je leerlingen het juiste boek te vinden? Hoe maak je tijd voor lezen? En – heel belangrijk – hoe help je leerlingen om op een motiverende manier met elkaar in gesprek te gaan over boeken?
Spelen doet lezen
29 maart 2023 | Lydia Rood
Lydia is schrijfster van vele kinder- en jeugdboeken.
Lydia heeft meerdere spellen ontwikkeld die in de klas met kinderen te spelen zijn. De spellen zijn allemaal gebaseerd op één van haar boeken. Door het spelen worden kinderen 'onderdeel van het boek'. Daarmee, zo is de gedachte, stimuleert het spel tot inleving, fantasie en creativiteit. Het spel kan alleen gespeeld worden door samen te werken en elkaar te helpen.
Tips die zijn gedeeld vanuit de deelnemers, die zij in de klas toepassen:
-
Gebruik een Kamishibai-verteltheater, waarvoor ook veel vertelplaten te koop zijn.
-
Op basis van een (hoofdstuk uit een) boek samen een toneelstuk, poppenspel, hoorspel, script, dialoog, speurtocht of een tekening maken.
-
Zelf een einde van een verhaal maken.
-
Zelf een verhaal schrijven bij een prentenboek.
-
Een verhaal schrijven of vertellen met een voorwerp als inspiratiebron.
Links
Lezen als een NT2'er
19 april 2023 | Bas van Eerd
Bas is werkzaam bij de Hogeschool van Amsterdam en initiatiefnemer van de Leesacademie.
Bas benadrukt het grote belang van een brede woordenschat bij ontwikkeling van dieper leesbegrip en toereikende leesstrategie. Deze brede woordenschat hoeft niet per se in het Nederlands, maar kan ook in de thuistaal.
Wat kan een leerkracht doen?
• stel hoge verwachtingen
• creëer taalleerkansen
• zorg voor kwalitatieve interactie als motor voor taalontwikkeling
• zet in op een stevige leeswoordenschat
Links
Technisch lezen in een doorlopende lijn
10 mei 2023 | Marita Eskes
In mei 2020 verscheen Marita haar boek: Technisch lezen in een doorlopende lijn, verkozen tot het beste onderwijsboek in 2020. Marita Eskes werkt als onderwijsadviseur primair onderwijs op het gebied van taal-/lezen. Daarnaast verzorgt zij trainingen rondom Expliciete Directe Instructie (EDI), naar het boek van collega Marcel Schmeier, dat in 2015 verscheen. Marita heeft jaren gewerkt in het primair onderwijs als leerkracht, leescoördinator en Remedial Teacher. Hierdoor weet zij de theorie als geen ander in de praktijk te brengen als het gaat om het realiseren van kwalitatief goed onderwijs voor alle leerlingen.
Elk kind verdient het om goed te leren lezen. Als je niet geletterd bent, is het vrijwel onmogelijk om in de huidige maatschappij mee te komen. Uiteraard heb je kennis van de wereld en woordenschat nodig om teksten te begrijpen, maar met kennis en woorden alleen kun je geen tekens van papier aflezen.
Technisch kunnen lezen, is de sleutel tot leesbegrip. Marita vertelt op praktische wijze waarom goed technisch leesonderwijs van belang is, hoe het proces van technisch leren lezen verloopt en hoe hier in een doorlopende lijn vorm aan wordt gegeven in de klas. In de groepen 1/2 is aandacht nodig voor mondelinge taalvaardigheid, fonemisch bewustzijn en letterkennis. In groep 3 leren leerlingen ‘de code kraken’: ze leren om de tekens op papier te vertalen naar woorden en zinnen. Dat proces gaat door in de groepen 4, 5 en 6: het voortgezet technisch lezen. In de groepen 7 en 8 ten slotte is onderhoud en herhaling nodig om te voorkomen dat het leesniveau terugzakt. Cruciaal zijn een doorlopende lijn en professionele samenwerking binnen de school.
Links
Link naar Online Magazine ‘Op schouders van reuzen’ met als aanrader het artikel ‘Een evolutionaire kijk op leren’
Link naar artikel dat gaat over het feit dat leren lezen geen natuurlijke, maar culturele vaardigheid is die niet vanzelf op gang komt
Link naar Pica website en de pagina van haar boek, je kunt hier ook de poster ‘Tips bij het uitkiezen van een boek’ downloaden.
Leesplezier en woordenschat vergroten
24 mei 2023 | De Schoolschrijver
De training werd gegeven door Enne Koens, bekend van boeken als:
- Sammie en Opa
- Ik ben Vincent en ik ben niet bang
- Vanaf hier kun je de hele wereld zien (zilveren Griffel!)
Zij baseert haar aanpak op de ideeën van Nathalie Goldberg. Zie hiernaast de links naar haar boeken.
Er zijn verschillende schrijfopdrachten aan bod gekomen in de workshop. Waarbij creativiteit en nieuwsgierigheid bij de kinderen wordt geactiveerd. Zodat ze met meer plezier gaan lezen en schrijven, en hun woordenschat vergroten.
Enne heeft met ons geoefend te werken met 'doorschrijfopdrachten'. Voorbeelden van een doorschrijfopdracht:
- Start met de beginzin: 'Je komt op school en vandaag is alles anders'
- Beschrijf je eigen lichaamsdelen en zintuigen
- Doorschrijven na een zin uit een boek dat je voorleest
- Beschrijf een moment op school dat je je nog heel goed kan herinneren
Vanaf de middenbouw kan je leerlingen elke dag 10 minuten een doorschrijfopdracht geven. Schrijven is ook goed voor de woordenschatontwikkeling. Stel niet te hoge eisen, alles is goed, als er maar doorgeschreven wordt.
College Tour Jeugdliteratuur
14 juni 2023 | Annet Schaap & Gertrud Cornelissen | Literaire gesprekken
Op 14 juni sloten we ons themajaar Lezen af met een ‘Collegetour’ over het voeren van literaire gesprekken met Gertrud Cornelissen en Annet Schaap. Gertrud en Annet voerden ons mee in het verbeelden van verhalen en verschillende tekstwerelden. Het werd een interactieve sessie met een veelheid aan vragen aan de hand van fragmenten uit Lampje. En terwijl Annet voorlas en de zaal ademloos naar haar luisterde, werd maar weer eens duidelijk wat een prachtig literair werk Annet heeft geschreven en hoe ook wij als volwassenen in vervoering kunnen raken van een kinderboek. Op de laatste vraag vanuit het publiek aan Annet, ‘Hoe gaat het verder met Lampje?’ kwam een verrassend antwoord: er komen meer boeken gerelateerd aan Lampje!
Tips & Tools
